Endometriose: internationale endometriosespecialiste Christel Meuleman aan het woord

Maar liefst één vrouw op de tien tussen de vijftien en vijftig jaar lijdt aan een vorm van endometriose. Ondanks dit torenhoge prevalentiecijfer zijn er vandaag toch nog heel wat vrouwen die in onwetendheid leven. Een prangende kwestie, gezien de vruchtbaarheidsproblemen en vele ongemakken die met deze aandoening gepaard gaan.

De Zorgapotheek sprak met één van de pioniers op het gebied van de chirurgische behandeling van endometriose, prof. dr. Christel Meuleman. In dit artikel lees je haar belangrijkste inzichten.

Wat is endometriose?

Endometriose is een gynaecologische aandoening waarbij cellen, die zich normaal gesproken in het baarmoederslijmvlies bevinden, ook buiten de baarmoeder voorkomen en zich inplanten op de omliggende organen. Denk daarbij aan het buikvlies en de organen in de bekken zoals de darmen, blaas of urineleiders.

Wat is de oorzaak van endometriose?

De precieze oorzaak van endometriose is tot op heden ongekend. Mogelijks houdt het verband met menstruatiebloed dat via de eileiders in de buikholte terechtkomt, zodat cellen van het baarmoederslijmvlies de kans krijgen om in te planten op het buikvlies en de organen die zich in de buikholte bevinden.

De meest voorkomende endometriose symptomen

Omdat endometriose tijdens de menstruatie ontstekingsreacties veroorzaakt, is het goed mogelijk dat je op dat moment hevige pijnklachten ervaart.

Daarnaast kan de pijn opspelen wanneer je plast, stoelgang maakt of tijdens de seks. Ook chronische pijn in de onderbuik en vermoeidheid zijn typische klachten.

Toch gaat endometriose niet altijd hand in hand met deze symptomen. Bovendien is er geen verband tussen de intensiteit van de klachten en de ernst van de aandoening.

“Het is niet omdat je af en toe menstruatiepijn ervaart dat je automatisch endometriose hebt. Maar je mag cyclusgebonden pijn niet zomaar weglachen. Het meisje in de klas dat drie dagen per maand afwezig is wegens hevige menstruatiepijn is een risicopatiënt voor endometriose. Je bent best extra aandachtig wanneer de menstruatie al op 10 à 12 jaar doorkomt, en als er sprake is van een korte cyclus met hevige bloedingen.”

Over endometriose en fertiliteit

Endometriose is niet toevallig een belangrijk studiedomein binnen fertiliteit. Zo is de aandoening gelinkt aan vruchtbaarheidsproblemen. Uit onderzoek blijkt 30 tot 50 % van de vrouwen met vruchtbaarheidsproblemen of chronische pijn in de onderbuik, endometriose te hebben.

Het gevolg van deze endometrioseletsels uit zich in een verminderde zwangerschapskans: die daalt, voor een spontane zwangerschap, van 30% per maand naar minder dan 10% per maand.

Maar er is hoop. Met de juiste voorbereiding en behandeling, kan de kans op spontane zwangerschap flink opgedreven worden.

“Bij zo’n 80 % van de patiënten komt de endometriose voor in duidelijk afgebakende zones. Bij die patiënten kunnen we de normale situatie bijna volledig reconstrueren en de vruchtbaarheid verhogen, vaak zelfs zonder dat men ooit in-vitrofertilisatie moet toepassen.”

Hoe endometriose behandelen?

Endometriose is een verborgen aandoening die een ervaren blik vraagt. Daarom ga je bij twijfel best eens langs bij een gynaecoloog die werkt in een expertisecentrum. Die zal een verkennend onderzoek uitvoeren, meestal in de vorm van een transvaginale echografie of een MRI-scan.

Om 100 % uitsluitsel te geven en de endometrioseletsels haarfijn in kaart te brengen, is een kijkbuisoperatie noodzakelijk.

In principe kan endometriose vervolgens via een chirurgische ingreep verholpen worden, maar dat is lang niet altijd de aangewezen behandeling. Alles hangt af van de leeftijd en kinderwens.

Voor kinderen en jongvolwassenen die geen ernstige afwijkingen vertonen, is het vaak beter om de cyclus stil te leggen met een aangepaste anticonceptiepil. Op die manier krijgen de eierstokken rust en kan de endometriose zich niet doorzetten.

“De psycho-emotionele impact van een ingreep mag niet onderschat worden. Rond je 25ste is je prefrontale cortex volgroeid en ben je beter in staat om zo’n operatie te plaatsen en te verwerken. Een chirurgische ingreep is meestal pas aan de orde als er endometriosecysten zijn of van zodra je je klaar voelt voor kinderen.”

Over prof. dr. Christel Meuleman

Professor Meuleman werkt als gynaecologe bij UZ Leuven waar ze gespecialiseerd is in fertiliteits- en endometriosechirurgie. Ze maakte furore met haar doctoraatsonderzoek rond endometriose en groeide uit tot een internationale referentie op het gebied van de chirurgische behandeling van endometriose.

Door als één van de eerste gynaecologen een multidisciplinaire chirurgische aanpak van endometriose te introduceren, verlegde ze de grenzen van endometriosebehandeling en hielp ze al heel wat vrouwen hun levenskwaliteit verbeteren en kinderwens vervullen.

Tip: praat over menstruatiepijn met je huisapotheek en -arts

Menstruatiepijn, en endometriose bij uitbreiding, kan een grote invloed op je levenskwaliteit hebben. Bespreek met je huisapotheek of -arts welk type pijnstiller en pil het meest geschikt is voor jou. Nog enkele bijkomende tips:

Ondervind je iedere cyclus menstruatiepijnen?
Om de pijn maximaal te verzachten, neem je een pijnstiller op de ochtend na je laatste pil. Zo druk je pijn de kop in nog voor het zijn kop heeft kunnen tonen.
Neem je de pil (semicontinu) door en heb je last van tussenbloedingen?
Wanneer je de pil doorneemt, bouw je dit best gradueel op. Bijvoorbeeld: de eerste 21 dagen neem je de pil door, nadien 5 dagen niets. Vervolgens slik je 42 dagen op rij de pil, gevolgd door 5 dagen niets. Dan probeer je 63 dagen op rij de pil, waarna je weer 5 dagen stopt.
Tot slot neem je de pil gewoon door en las je enkel een onderbreking van 5 dagen in als je een ‘tussenbloeding’ krijgt.
Heb je het gevoel dat je pil niet (meer) werkt?
Helaas bestaat er geen wonderpil die voor iedereen werkt. Ieder lichaam reageert anders en dus is het heel normaal dat je even moet zoeken naar welke pil het beste werkt voor jou.
Doorgaans weet je na twee à drie strips of een bepaalde pil geschikt is. Bovendien is het goed mogelijk dat een pil na verloop van tijd niet meer effectief is tegen menstruatiepijn. Bespreek in dat geval met je apotheek of arts nieuwe opties.

“De eerste lijn speelt een belangrijke rol in de opsporing en behandeling van endometriose. Apothekers en artsen zijn perfect op de hoogte van de verschillende soorten anticonceptiepillen en pijnstillers, en hoe je ze precies inneemt. Je kan dus zeker op hun advies terugvallen. En als ze vermoeden dat er sprake is van endometriose, zullen ze jou op tijd doorverwijzen naar een gynaecoloog met de nodige expertise in endometriose voor verder onderzoek.”